Luigi Saladini

Oxford to określenie na eleganckie, klasyczne buty męskie, jedne z najbardziej formalnych. W Polsce czasem można spotkać nazwę wiedenki, ale bardzo rzadko i tylko wśród znawców. Jest to żelazna pozycja każdego stylowego mężczyzny. Jeżeli ktoś ma do czynienia z elegancją od święta, to tym bardziej powinien sprawić sobie jedną parę czarnych oxfordów, ponieważ będą mu służyć przez lata na wszystkie formalne i półformalne okazje. Zacznijmy od początku – czyli, skąd się wzięła nazwa oraz jak ten rodzaj obuwia ewoluował do dzisiejszej postaci.

Historia oxfordów

Oxfordy na dobre weszły na europejskie salony około połowy XIX wieku, a moda przyszła z Wielkiej Brytanii; do Polski prawdopodobnie przez Wiedeń, stąd nazwa wiedenki. Jak na tamte czasy było to obuwie dosyć nowatorskie. Trzeba wiedzieć, że do końca XVIII wieku (symbolicznie do Rewolucji Francuskiej w 1789 roku), to dwór francuski zadawał szyku w modzie i obyczajach. W owym czasie nie tylko ubierano się na styl francuski, np. książę Bogusław Radziwiłł, którego porwał Kmicić w Potopie (czas akcji akurat XVII wieczny), bardzo wzorował się na modzie francuskiej. Także powszechnie używano języka francuskiego w stosunkach międzynarodowych. Modne wówczas były buty z wyższym obcasem – podobno spopularyzował je Ludwik XIV, będący niskiego wzrostu. Ponadto często używano butów wysokich i opiętych. Także pierwsze oxfordy wcale nie wyglądały jak współczesne, choć dla wprawnego oka podobieństwa dają się zauważyć dość szybko.

Buty oxford – z języka angielskiego oxford shoes, mają dwa prawdopodobne i równoległe źródła pochodzenia. Oto one:

Balmoral to inna nazwa oxfordów, wywodząca się od zamku Balmoral w Szkocji, będącego letnią rezydencją brytyjskiej rodziny królewskiej. Historia głosi, że ok. 1846-1849 roku, szewc Joseph Sparkes Hal, cieszący się zaufaniem rodziny królewskiej, przygotował dla księcia Alberta wygodne obuwie do spacerowania po zamkowych okolicach oraz by dobrze prezentowało się na salonach. Tak powstały pierwsze balmoral boots (oxfordy w wersji za kostkę).

Druga historia, datowana na lata 1800 – 1825, jest związana z Uniwersytetem Oxford w Wielkiej Brytanii. Studenci podobno nie czuli się komfortowo w wysokich butach z wyższym obcasem, szczególnie, że musieli na kampusie spędzać większość dnia. Dlatego ktoś zaproponował skróconą wersję i obniżony obcas – najpierw za kostkę i z zapięciem na guziki z boku. Z czasem Oxoniany, bo taka była ich pierwotna nazwa, zostały skrócone pod kostkę i otrzymały sznurówki wiązane od przodu. Tu muszę wyjaśnić, że nie ma jednoznacznych dowodów w literaturze przedmiotu, że buty w tak krótkim czasie i jednym miejscu przeszły tak znaczącą przemianę.
Spotkałem się także z historią, że balmorale zostały po raz pierwszy zaprezentowane już w 1640 roku, ale nie spodobały się. Niestety brak dodatkowych szczegółów tej historii.
We Francji buty oxford do dziś nazywane są richelieu.

 

Jak rozpoznać buty oxford?

W tym miejscu warto zatrzymać się dłużej, by przyjrzeć się szczegółom. Osoba niezaznajomiona z klasyczna modą męską często nie potrafi rozróżnić oxfordów od butów derby. Na pozór wyglądają podobnie, ale różnice są następujące:

Zamknięta przyszwa.

To co jest warunkiem koniecznym i często wystarczającym, by tak nazwać buty – to zamknięta przyszwa, czyli część buta ze sznurówkami wszyta w cholewę. Dzięki temu oxfordy charakteryzują się smukłą linią, a stopa wygląda zgrabniej. To jednak powoduje, że są ciaśniejsze i dlatego, oprócz rozmiaru na długość, warto zwracać uwagę na tęgość (szerokość i wysokość stopy) – tak przynajmniej jest u drogich, markowych producentów.
Większość pobieżnych poradników wskazuje tylko na tę cechę, co w sumie nie jest złe, ponieważ przeciętnemu mężczyźnie wystarczy tyle wiedzieć. My jednak jesteśmy na specjalistycznym blogu modowym, dlatego pójdziemy krok dalej.

Wyszczuplona podeszwa ku obcasowi.

To bardzo subtelna różnica, którą widać na schemacie. Taki kształt nadaje lekkości i bardziej podkreśla wyrafinowanie obuwia.

Niższe podeszwa i obcas.

Szczerze powiedziawszy, to sam tego nie wiedziałem do momentu napisania artykułu. Okazuje się, że oxfordy powinny mieć ciut niższą podeszwę oraz obcas od derby. Myślę, że z uwagi na rozmaitość producentów oraz pomysłów na buty trudno byłoby się doszukać tej różnicy, być może dałoby się to zauważyć, szczegółowo przeglądając asortyment jednego, renomowanego wytwórcy.

Co to są buty derby?

Warto przy tej okazji wspomnieć krótko o butach derby. W klasycznej modzie męskiej są uważane za obuwie codzienne, robocze (do biura, do miasta, na co dzień; nie mylić z pracą fizyczną), a ich historia jest także bardzo ciekawa, ponieważ wiąże się z wojną francusko-pruską z czasów napoleońskich (I połowa XIX wieku). Ich pierwotna nazwa, rzadziej dziś używana, to blutcher – od nazwiska niemieckiego generała, Gebhard Leberecht von Blücher, który zapragnął dla siebie i swoich żołnierzy wygodnego obuwia.

Buty oxford mogą charakteryzować się różnym stopniem formalności, co wynika z następujących kryteriów:

1. Kolor.

Najbardziej formalne są oczywiście w kolorze czarnym. Brązowe obuwie zalicza się do półformalnych lub nieformalnych, wiele zależy od odcieniu, tzn. im jaśniejsze – tym mniej formalne, a im ciemniejsze – tym stopień formalizacji wzrasta. Niektórzy klasyfikują ciemnobrązowe oxfordy jako formalne, co moim zdaniem nie jest błędem. Pamiętajmy, że dużo zależy od pozostałej części garderoby.

2. Rodzaj skóry.

Najbardziej formalne są lakierki, ale są też najmniej uniwersalne, tzn. zakładamy je wyłącznie do smokingu lub fraku. Skoro już wspomniałem o lakierkach, to dodam, że każde poza oxfordami, np. derby, to nie są prawdziwe lakierki. Klasyczne lakierki muszą mieć zamkniętą przyszwę. Oxfordy ze skóry licowej są bardziej uniwersalne, ale pamiętać trzeba, że im mocniej wypolerowana skóra – tym wyższy stopień formalności, im bardziej matowa – tym niższy. Najniżej w hierarchii stoi wersja zamszowa, która jest uważana za nieformalną.

3. Zdobienia.

Najbardziej klasyczne to oxfordy z nakładanym noskiem. Wydaje mi się, że tak się przyjęło, ponieważ są najstarsze i najczęściej spotykane – obecnie i na archiwalnych ilustracjach. Są to buty jak najbardziej formalne. Równolegle istnieje model w najczystszej formie, prosty i piękny – są to lotniki. Stosunkowo rzadko się je widuje. Wykonane są z jednego kawałka skóry, bez żadnych zdobień oraz przeszyć. Osobiście pokusiłbym się o stwierdzenie, że to lotniki powinny uchodzić za bardziej formalne od wersji z nakładanym noskiem.

Oxfordy można często spotkać w wersji z ażurowym zdobieniem na nosku oraz bokach – są to brogsy.

4. Wysokość.

Przypominam, że oxfordy ewoluowały od obuwia za kostkę, które cały czas jest obecne i nawet wielu panów je nosi, nie wiedząc jak się nazywa. Są to balmorale (ta nazwa czasem jest stosowana na określenie wersji pod kostkę). Oxfordy za kostkę to po prostu trzewiki z zamknięta przyszwą. Ten rodzaj obuwia uchodzi za mniej formalny, ale wciąż elegancki, z którego chętnie korzystają stylowi mężczyźni jesienią i zimą – wyglądają świetnie, szczególnie w wersji brogs.

Kilka ciekawych inspiracji z oxfordami:

Na koniec podaje kilka praktycznych rad:

1. Oxfordy z nakładanym noskiem i w kolorze czarnym to najbardziej uniwersalne buty formalne w męskiej garderobie – pozycja podstawowa i konieczna. Ten model daje gwarancję 100% elegancji podczas wszystkich formalnych uroczystości, na jakich kiedykolwiek zwykły śmiertelnik się znajdzie. Można je łączyć nie tylko z formalnymi garniturami, półformalnymi zestawami koordynowanymi, ale także założyć do smokingu. W tych butach z powodzeniem obsłużycie własny ślub (i cudzy tym bardziej), chrzciny, komunie, akademie, a nawet wizytę u prezydenta w pałacu. Do pracy na co dzień też się nadają – oczywiście w eleganckiej stylizacji. Nie polecam nosić oxfordów ze skóry licowej, tym bardziej lakierków, do jeansów lub innych nieszlachetnych spodni.

2. Dla tych, którzy się wahają pomiędzy lotnikami a wersją z nakładanym noskiem, podpowiadam, że na lotnikach z czasem widać bardziej ślady zgięć w okolicach palców, a na wersji z nakładanym noskiem już nie, ponieważ w tym miejscu zwykle biegnie przeszycie – pod tym względem są praktyczniejsze.

3. Jeżeli ktoś już dysponuje klasycznymi oxfordami i chciałby urozmaicić swoją szafę o kolejną pozycję, to polecam rozważyć model w kolorze brązowym ze zdobieniami brogs lub wersję zamszową. Świetnie będą wyglądać w stylizacjach mniej formalnych. Ten rodzaj można już dobierać do mniej szlachetnych spodni, jednak trzeba to robić z wyczuciem.

Więcej informacji o butach oxford znajdziecie pod tym linkiem, w szczególności polecam fotografie wykonane przez autora. Jest to najlepszy artykuł, na jaki natknąłem się w internecie, poszukując informacji w tym temacie: http://janadamski.eu/2016/12/klasyczne-wiedenki/

Mam nadzieję, że kolejna dawka obuwniczej wiedzy Was nie zmęczyła zanadto. Za jakiś czas zapewne do tematu wrócę, a w najbliższych postach zamierzam skupić się na bardziej banalnych sprawach, jak: krawaty, muchy, szelki, poszetki itp.

Trzymajcie fason i do następnego wpisu.

Luigi

Foto w tytule www.patine.pl

Duży wybór oraz nieco praktycznej wiedzy na temat klasycznych butów znajdziecie na:
www.klasycznebuty.pl
www.partenope-shoes.com
www.shoepassion.pl